Viyola mı Büyük, Kemancının Kafası mı Küçük?
Evet, sorumuz aslında ünlü komedyen Cem YILMAZ’ın "Borusan" konserlerinden birinde yaptığı bir şaka. Zaman zaman orkestra çevrelerince viyolacılar üzerine sayısız şaka ve fıkra üretilmiştir. Mesela “Kemanının çalınmasını istemiyorsan onu viyola kutusuna koy” derler.
Şaka bir yana viyola keman ailesinin ikinci elemanıdır. İnsan sesine en yakın yaylı çalgı olarak da söylenebilir. Buğulu sesi ile en kalın kadın sesi olan “ALTO”, çalgının diğer adıdır. Rönesans dönemi İtalya’sında keman ailesi şekillenirken keman ve viyola iç içe çalgılardı. 5 teli olan fiddle ya da viola de gamba, çalgının atalarıdır. Daha sonra keman ve viyola ayrılmış, keman daha solo bir çalgı olurken, viyola biraz daha eşlik çalgısı olarak nitelendirilmiştir. Müzik tarihindeki dönemler içinde incelendiğinde Barok ve Klasik dönemlerde viyola için yazılmış eser sayısı oldukça azdır. Daha çok keman, viyolonsel ve obuadan transpoze edilmiş eserler yer almaktadır. Viyola eğitimi için yazılmış çok fazla eğitsel yayın olmadığı için birçok kaynak kemandan transpoze edilmiş kaynaklardır.
Kemandan boy ve ses farklılığı dışında çalış tekniği de kemana göre biraz daha baskılı ve Azeri Eğitmenlerin söylemiyle “yağ gibi”dir. Eğer arşeye gerekli baskı verilemezse sesi çatlak ve cılız çıkar. Bu yüzdendir ki viyola eğitiminden önce bir süre keman eğitimi alarak, gerekli teknikleri aldıktan ve fiziksel yeterliliğe ulaştıktan sonra viyola eğitimine geçilmelidir. Fiziksel gelişimde viyola eğitimine başlangıç yaşı olarak 16 yaş ve sonrası tercih edilmelidir. Viyolanın telleri DO – SOL – RE ve LA olarak kalından inceye doğru sıralanmıştır. Viyola, üçüncü çizgi DO anahtarını kullanan tek çalgıdır. Üst pozisyonlarda ara ara Sol anahtarı da okunmaktadır. Bu yüzden viyola eğitimi içinde DO anahtarı eğitimi de verilmelidir.
Orkestralarda viyola daha çok eşlik görevi görmektedir. Viyolonsel ile bir oktavlık bir ses aralığına sahiptir. Senfonik eserlerde bazen kemanların, bazen de viyolonsellerin ezgilerine cevap verirler. Bütünleyici ses özelliği sayesinde orkestralarda olmazsa olmazdır.
Viyolayı sevelim, viyolacıları üzmeyelim.
